Onder de 18

Iedereen ontwikkelt zich vanaf de geboorte, ook op səksueel gebied. Toch wordt er maar weinig over gesproken. Voor de ene, omdat dat ze zich hier niet bewust van zijn. Voor de ander gaat het om het gevoel van ongemak of het idee dat dit niet mag/kan. 

Elk kind en jongere ontwikkelt zich op verschillende gebieden van kleins af aan. Een kind leert voordat die begint met rekenen tellen en voordat die kan lezen de klanken. Op sociaal-emotioneel gebied leert een kind om vrienden te maken en hoe die met gevoelens omgaat. Zo leert een kind ook van jongs af aan over gedrag en emoties die uiteindelijk gebruikt worden binnen romantische en seksuele relaties en activiteiten. Het hoort er bij. Zonder tellen kan je niet rekenen.  Zonder kennis over het eigen lichaam, gevoelens en genot wordt het ook een stuk lastiger om met een goed gevoel te doen aan romantische en seksuele relaties en activiteiten. 

Voor een gedeelte gaat deze ontwikkeling bij een kind vanzelf. Kinderen ontwikkelen uit zichzelf en leren ook van elkaar en de volwassenen om zich heen. Bij die ontwikkeling in de verschillende levensfasen zou je als betrokken volwassenen (bijvoorbeeld een ouder of leraar) ook extra kunnen bijsturen. 

We focussen in deze blog voornamelijk op het eerste gedeelte. De seksuele ontwikkeling tot 18 jaar zover deze kennis op dit moment bestaat. De informatie komt uit verschillende bronnen (onderaan te vinden) en zijn samengevoegd met kleine aanpassingen op de opmerkingen van gender, geslacht en seksualiteit zodat het voor ons gevoel moderner verwoord werd. Let op dat alles gaat om gemiddelden. Het is mogelijk dat iemand een gedeelte van de beschrijvingen niet herkent of eerder / later heeft meegemaakt. Check vooral de bronnen (onderaan) voor meer voorbeelden.

0 - 6 jaar

Het lichaam ontdekken: Jonge kinderen beginnen met het ontdekken van handen, voeten, vingers, tenen, maar dus ook geslachtsdelen. De jongsten kijken vooral naar zichzelf, maar hoe ouder ze worden, hoe meer er om zich heen wordt gekeken. Dan krijg je opmerkingen zoals ‘Hé, die heb ik ook!’ of ‘Jij hebt wat anders!’ 4- tot 6 jarigen spelen bijvoorbeeld ook doktertje of ‘vader en moedertje’ om verder te ontdekken. 

Ontdekken wat goed voelt: Dit is niet doelbewust seksueel. Kinderen ontdekken echter wel al op jonge leeftijd wat lekker voelt. Daar hoort dus ook bij dat er over het geslachtsdeel wordt gewreven of heen en weer wordt gewiebeld. 

Regels leren: Hoe ouder een kind wordt, hoe meer bevattelijk ze zijn voor regels leren. Het is dus een stuk makkelijker om een 5 jarige te vertellen dat die niet in het openbaar aan het geslachtsdeel kan zitten. Aan de andere kant wordt door het snappen van regels de woordenschat groter en de verbanden tussen woorden steeds groter. Kinderen leren dus nu ook dat vulva meestal bij ‘meisje’ hoort en penis/piemel bij een ‘jongen’. 

Of en hoe ze deze regels leren is volkomen afhankelijk van omgeving. 

6 - 9 jaar

Lichaam vergelijken met anderen: Een kind krijgt in deze leeftijd meer zelfbewustzijn en gaat zich dus ook vergelijken met anderen. Dat kan zorgen voor onzekerheid rond het eigen lichaam. De vraag is of deze onzekerheid bij de ontwikkeling hoort of dat dit onbewust wordt meegegeven door onze maatschappij. 

Kennis over geslachtsdelen: Er ontstaat een nieuwsgierigheid over het seksuele functioneren, wat zich uit in vragen stellen. Het kijken en aanraken gebeurt nog steeds, maar de meeste kinderen hebben ondertussen geleerd om dit niet in het openbaar te doen. 

Kennis over verliefd zijn: Kinderen kunnen verliefdheid en het verschil tussen vriendschap, liefde en houden van omschrijven. Ze kunnen ook aangeven wat voor soort gevoel verliefdheid zou moeten zijn. 

9 - 12 jaar

Start lichamelijke veranderingen: De meeste kinderen beginnen in deze fase secundaire geslachtskenmerken te ontwikkelen: borstvorming, lichaamshaar (zoals okselhaar, beenhaar kruishaar) en de venuslippen, clitoris, penis en ballen worden groter. 

Nieuwsgierigheid rond seksualiteit: Er wordt meer naar identiteit gekeken. Eigen seksuele en romantische gevoelens worden onder de loep genomen. Daarom worden er vragen gesteld, wordt er gekeken op websites en doet een enkeling al aan (een poging tot) masturberen. 

Bewustzijn van lichaam: Door alle veranderingen in het lichaam ontstaat er meer bewustzijn over het lichaam. In veel bronnen wordt gesproken over verhoogt gevoel voor schaamte. De vraag is of dit door onze samenleving is veroorzaakt of dat dit hoort bij die leeftijd. 

12 - 15 jaar

Zoektocht naar identiteit: Er is meer behoefte aan zelfstandigheid en er wordt meer gezocht naar identiteit binnen een groep met gelijkgestemden. Niet alles (of heel veel niet, afhankelijk van de puber) wordt meer aangenomen van volwassenen. 

Experimenteren: Er wordt volop geëxperimenteerd met eerste verliefdheden en relaties. Dit gaat meestal nog niet heel ver. In het geval van een relatie zijn deze meestal oppervlakkig. Veel jongeren starten met masturberen.

Lichamelijke veranderingen en emoties: Het lichaam is nu volop aan het veranderen. Emoties kunnen snel afwisselen en worden soms uitvergroot. 

16 - 18 jaar

Identiteit wordt duidelijker: Dat kan gaan over meer bewustwording van seksualiteit, maar ook meer kennis van het eigen lichaam. 

Relaties: Relaties op romantische en seksueel gebied worden intenser. Er worden grotere stappen genomen op seksueel gebied.

Wensen en grenzen: In veel bronnen wordt er ook verwezen naar dat er vaak over grenzen wordt gegaan op deze leeftijd. Aan de ene kant heeft dit te maken met het experimenteren. Aan de andere kant zou je ook de vraag kunnen stellen of we als maatschappij de jongeren te weinig opvoeden in communicatie en consent. 

Bronnen
Boek: Kinderen & seksualiteit - Sanderijn van der Droef,
Website: Rutgers
Website: seksuelevorming.nl
Website: sensoa.be